Treedt president Gül volgend jaar af, eind augustus, en wordt hij dan opgevolgd door een president die direct is gekozen door het volk? Droom maar lekker verder, zou ik zeggen tegen oppositieleiders Kilicdaroglu en Bahceli, die dit ‘eisen’. De oppositie heeft niets te eisen, want ze zijn te klein en hebben nauwelijks macht. De AKP, die heeft macht. Correctie: premier Erdogan heeft macht. En hij heeft ambities om president te worden, maar nog niet volgend jaar. 2014 zou perfect zijn, een jaar voor de volgende parlementsverkiezingen in 2015. Dus dat is hoe het waarschijnlijk gaat gebeuren.
Waar het debat precies over gaat? Over de termijn dat Abdullah Gül president is. Hij is in 2007 door het parlement gekozen, voor, zoals altijd, een eenmalige periode van zeven jaar. Vlak daarna, ook in 2007, werd er echter een grondwetswijziging aangenomen. Daarin werd bepaald dat de president voortaan vijf jaar zou dienen, één keer herkozen kan worden, en niet meer door het parlement wordt aangewezen maar rechtstreeks door het volk wordt gekozen.
De oppositie vindt dat de nieuwe regels ook voor Gül gelden. Regeringspartij AKP, in 2001 mede opgericht door Gül, zegt dat Gül voor zeven jaar werd gekozen en dus gewoon zeven jaar blijft zitten.
Scenario’s
Ik kom er niet helemaal achter waarom de CHP en de MHP er zo’n punt van maken. Oké, ze grijpen elke kans aan om discussie te veroorzaken, maar buiten dat? Er wordt gezegd dat het te maken heeft met de ambities van premier Erdoğan om president te worden. Als er volgend jaar al presidentsverkiezingen zouden zijn, zou dat te snel zijn voor Erdoğan, en zo zou de oppositie hem dan een hak kunnen zetten. Kan zijn, maar Erdoğan kan dan ook besluiten een paar jaar te wachten en pas bij de volgende verkiezingen voor het presidentschap te gaan, ná een tweede termijn voor Gül. Want tja, als de oppositie wil dat de nieuwe regels voor Gül gelden, dan moet Gül zich dus óók verkiesbaar kunnen stellen voor een nieuwe termijn.
Laten we de verschillende scenario’s even doorrekenen.
Stel je voor, Gül treedt volgend jaar af, en wordt herkozen voor een termijn van vijf jaar. Dan is hij president tot 2017. Daarna neemt Erdogan het over, voor twee termijnen van vijf jaar. President Erdoğan: 2017-2027.
Stel je voor, Gül maakt zijn zeven jaar af, tot 2014. Dat is één jaar voor de volgende parlementsverkiezingen. Volgens interne partijregels kan hij niet voor de vierde keer premier worden. Dus als hij macht wil behouden – en hij schijnt nogal van macht te houden – dan is het enige dat erop zit president worden. Het zou kunnen dat Gül dan premier wordt – dit wordt ook wel het ‘Putin-Medvedev scenario’ genoemd. Erdoğan zou president worden in 2014, voor twee termijnen van vijf jaar, dus tot 2024.
Stel je voor, Gül maakt zijn termijn van zeven jaar vol, en wordt dan voor vijf jaar herkozen. Niet erg waarschijnlijk lijkt me: als je vasthoudt aan de regels die golden toen Gül president werd en hem dus zijn zeven jaar laat uitdienen, dan is het onlogisch hem vervolgens wel verkiesbaar te stellen – wat onder de oude regels dus niet kon. Het kan dat de AKP daar een mouw aan past, maar dan nog is het niet erg logisch dat Gül in 2014 voor een termijn van vijf jaar in de race is. Dat zou tot 2019 zijn, wat Erdoğan vier jaar werkloos maakt, smachtend naar het presidentieel paleis. Daarnaast is er ook een gerucht over Gül: sommigen zeggen dat hij wel een kans zou maken als de volgende Secretaris Generaal van de Verenigde Naties, en de termijn van Ban Ki-moon loopt in december 2016 af. Hoe dan ook, in dit scenario zou Erdogan president zijn van 2019 tot 2029.
Machtigste politicus
In al deze berekeningen is Erdogan president in 2023. Een belangrijk jaar, want dan wordt de honderdste verjaardag van de Republiek Turkije gevierd. Juist dán president zijn, zou Erdogans politieke carrière als machtigste politicus sinds vader des vaderlands Atatürk compleet maken.
Als de oppositie dit niet wil, kunnen ze het volk beter een serieus alternatief bieden voor de AKP, in plaats van nu zoveel energie te verspillen aan zinloze retoriek over de termijn van Gül.
Recente reacties