Esra wil dat ik mee ga naar het plaatselijke winkeltje. Ik snap niet helemaal waarom, maar ze dringt aan, pakt mijn hand vast en trekt me mee. In de winkel wil ik voor haar en haar zusje allebei een schrift kopen, omdat ze steeds met schrijven willen oefenen. Maar ze vindt het niks. Ze wil een goudkleurig kettinkje. Ik weiger het te kopen, want ik weet niet of haar moeder ermee in zou stemmen. We verlaten de winkel, en dan fluistert ze: ‘Het was voor moederdag’. We gaan terug naar de winkel en kopen het kettinkje.
Ik ben een tijdje in Gülyazi, het dorpje in het district Uludere waar eind december 34 burgers omkwamen bij een bombardement door het Turkse leger. Ik verblijf bij een familie die in een groep van vier, vijf huizen woont. Mijn plek is in een kamer in het huisje van Esra’s moeder. Ze is door het bombardement weduwe geworden. Ze is 28 jaar en heeft vijf kinderen tussen de vijf en twaalf jaar. Ze vat haar situatie bondig samen: ‘Het was al moeilijk, maar nu is het nog moeilijker’.
Haar man probeerde een boterham te verdienen met allerlei dagklusjes: schapen en geiten hoeden, meehelpen in de bouw, en soms stak hij de Iraakse grens, zo’n zes kilometer verderop, over om suiker, diesel en thee te smokkelen. Nu hij niet meer leeft, is er geen inkomen meer. Zoals alle families van slachtoffers, weigerde Esra’s moeder de schadevergoeding die de staat voorstelde. Haar familie helpt, maar haar schoonzus heeft ook al geen man die voor haar zorgt: die zit vier jaar gevangenisstraf uit wegens ‘terroristen helpen’ en heeft nog twee jaar te gaan.
Het huis heeft geen stromend water – gelukkig biedt de beek dichtbij kristalhelder drinkbaar water. Er zijn vloerkleden en kussens, een TV die volgens mij niet werkt, simpel eten: er is niets in huis dat niet strikt noodzakelijk is. Er zijn geen bedden, de kinderen pakken gewoon een deken als ze moe zijn en gaan liggen op een kleed of kussen. Het stopcontact in de woonkamer is zwartgeblakerd en buiten gebruik. Onder de TV staat een foto van Esra’s vader. Bedekt met een kleedje, zodat hij niet stoffig wordt.
Terwijl ik dit schrijf, de avond voor moederdag, wikkelt Esra het cadeautje voor haar moeder in een stuk wit papier. Ze schrijft er een paar lieve zinnetjes op. Maar het cadeautje is geen ketting. Halverwege terug naar huis veranderde ze ineens van gedachten. Ze rende terug naar de winkel en kwam terug met een setje schilmesjes en een paar sokken. Praktisch gedacht. Ik hoop dat het een glimlach brengt op het verdrietige gezicht van Esra’s moeder.
Dammm