De ‘eedcrisis’ in het parlement is nog niet voorbij. Er wordt wel veel gepraat sinds de CHP en BDP de inzweringsceremonie boycotten, maar het leidt vooralsnog helemaal nergens toe. Het duurt nu al bijna drie weken, en er is geen enkele (voor de buitenwereld zichtbare) concrete stap genomen richting een oplossing – of je moet partijen die elkaar de hand schudden en vriendelijke woorden spreken ‘concreet’ noemen. Maar bij discussies over de oplossing van het probleem, is wel een interessante vraag boven komen drijven: is het mogelijk dat op een dag een terrorist plaatsneemt in het Turkse parlement?
De wetten rondom terrorisme veranderen is één van de manieren om de crisis te bezweren. Eén van de BDP-parlementariërs kan zijn plek in het parlement namelijk niet innemen omdat hij ooit is veroordeeld wegens een ‘misdaad gerelateerd aan terrorisme’, meer precies wegens het ‘maken van propaganda voor een terroristische organisatie’. Stel, je maakt het mogelijk dat mensen die veroordeeld zijn wegens terrorisme of daaraan verwante activiteiten volksvertegenwoordiger worden, zou dat dan ook betekenen dat PKK-strijders gekozen kunnen worden? Zou de PKK-leider in de bergen, Murat Karayilan, parlementariër kunnen worden, of – een nog grotere nachtmerrie voor veel Turken – de gevangen PKK-leider Abdullah Öcalan?
Opstandelingen
Ik liet mijn gedachten er eens over gaan, en dacht al snel aan een Turkije waarin Karayilan en Öcalan daadwerkelijk kandidaten voor het Turkse parlement zouden wíllen zijn. Dat zou een Turkije zijn waarin de Koerden eindelijk de culturele en politieke rechten hebben waar ze recht op hebben. In dat Turkije hadden ze blijkbaar een reden om de wapens neer te leggen. In het proces daar naartoe, zouden ze op zeker moment geen ‘terroristen’ meer heten, maar ‘opstandelingen’, zoals ook Cengiz Candar suggereert in zijn recente rapport (link naar Engels artikel), waarin hij voorstellen doet voor het oplossen van de Koerdische kwestie en het beëindigen van de gewapende strijd van de Koerden.
Vooral Öcalan zou als gesprekspartner worden gezien, want of je het nou leuk vindt of niet, hij wordt door veel Koerden beschouwd als een belangrijke leider. Hem buitensluiten van onderhandelingen kan nooit tot een blijvende oplossing leiden. Trouwens, de staat praat al jaren met hem, maar het is nog te vroeg om dat openlijk te doen of zelfs toe te geven.
Maar de discussie zou in mijn ogen helemaal niet moeten gaan over personen. Ik vond het ook een vuil trucje van de (nu voormalige) Minister van Justitie, Sadullah Ergin, dat het met een aanpassing van de wet ook mogelijk zou worden dat Ogun Samast (de moordenaar van Hrant Dink) in het parlement gekozen zou kunnen worden. Over specifieke personen praten, vervuilt de discussie. De basisregel zou moeten zijn dat elke Turkse burger het recht heeft en houdt op zijn passieve en actieve kiesrecht. Oók als hij veroordeeld is, óók als die veroordeling met terrorisme te maken heeft.
Oké, je kunt discussiëren over de vraag wanneer je iemand veroordeelt tot het hem afnemen van zijn passieve kiesrecht, maar dat moet dan besloten worden in een individuele rechtszaak, en niet met wetten die zo algemeen zijn dat ze willekeurig en manipulatief kunnen worden ingezet, zoals nu gebeurt. Bovendien moet het een hoge uitzondering zijn iemand zijn passieve stemrecht af te nemen en alleen mogelijk zijn in extreme gevallen. Actief en passief kiesrecht behoren immers tot de belangrijkste bouwstenen van democratie.
Identiteit
Extreme gevallen, daar vallen Öcalan en Karayilan dan zeker ook onder, want terrorisme tegen de staat is één van de zwaarste misdrijven, toch? Nou, dat ligt eraan hoe je het bekijkt. Als het Turkije lukt de komende jaren de term ‘terrorisme’ te vervangen door ‘opstand’, het verband gaat zien tussen PKK-geweld en de Koerdische kwestie, en het probleem werkelijk gaat aanpakken, zou het perspectief op de PKK en haar leden wel eens drastisch kunnen veranderen. Er zou een kans zijn dat de PKK daadwerkelijk de wapens neerlegt, en de leden de transformatie maken van terrorist via opstandeling naar actieve burgers in een vreedzame samenleving. Als dat behelst dat ze het parlement in willen, dan kunnen ze daarvoor kiezen, en vervolgens besluiten de kiezers of het lukt.
En Ogun Samast? In het huidige Turkije kan ik wel een partij bedenken die zou overwegen het heerschap op haar kandidatenlijst te zetten. Maar in het Turkije waar ik over fantaseer, is er niet veel steun meer voor extreem nationalisme. Praten over de Koerdische kwestie en het probleem oplossen, betekent automatisch dat er moet worden gesproken over nationalisme, over identiteit, over wat het betekent een Turks staatsburger te zijn en tegelijkertijd een Koerd, een Griek, een Turk, een Armeniër, een Arabier, of welke etnische groep dan ook die op deze grond woont. Er zou eenheid zijn in verscheidenheid, minder polarisatie, en geen partij zou het in haar hoofd halen een nationalistische moordenaar als representant in het parlement te willen, en trouwens, er zouden toch niet genoeg mensen op hem stemmen. Dat Turkije is een volwaardige democratie.
dag Frederique,
Jouw inhoud en schrijfstijl bevalt me. Ik denk er over om op termijn als free lance journalist mij een tijd te vestigen in Turkije. Ik heb er in 1986/87 gewoond, beheers Turks en ben de ontwikkelingen in dit boeiende, veelzijdige en tegenstrijdige land altijd blijven volgen. Heb jij nog tips ter ondersteuning van mijn wens.