Zeshonderd. Zoveel bedrijven runt het Turkse leger, mínstens. Van een bank en verzekeringsmaatschappijen tot autoproductie en bouwmaterialen, nou ja, noem het maar op en de kans is groot dat het Turkse leger er dik aan verdient. Zo dik, dat de holding van het leger waar al die bedrijven onder vallen, Oyak, tot de top 5 of 3 (afhankelijk van je criteria) van grootste ondernemingen van het land behoort. Het leger als economische macht. Ik kende Oyak, maar wist niet dat het zo groot was.
Oyak werd opgericht in 1961, vlak na de militaire coup van 1960, en is flink gegroeid vanaf de jaren tachtig, na de coup van 1980. Doel, onder andere: een fermere greep krijgen op de maatschappij en de macht van het leger verstevigen. Ik hoorde erover op een conferentie van TESEV, een denktank in Istanbul. De economische macht van het leger is onderzocht door academicus Ismet Akca van de Yildiz Technical University. Hij dook in jaarrapporten, documenten in het Turkse nationaal archief en raadpleegde vele andere bronnen om een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van Oyak.
Een nogal moedig project, want Turkse universiteiten zijn doorgaans geen bolwerken van verzet tegen de macht van het leger; daarvoor horen ze te veel bij dezelfde elite als het leger. Maar Akca bleek het, toen ik hem ernaar vroeg, helemaal niet moedig te vinden. Hij zei dat je in Turkije elk onderzoek kunt doen als je maar vastberaden genoeg bent en net zo lang zoekt tot je een promotor gevonden hebt die achter je staat. Maar waarom is zijn onderzoek dan een van de weinige, zo niet de enige, over dit onderwerp? Akca: ‘De terughoudendheid zit in academici zelf.’ Het leger is zo machtig en onaantastbaar dat zelfs wetenschappers er, bewust of onbewust, maar liever niet aan morrelen.
En die macht gaat dus veel verder dan de tegenwoordig eindeloos bediscussieerde politieke macht. Daarvan heeft het leger zelfs wel het een en ander opgegeven: ze zitten niet meer in de Hoge Raad voor Onderwijs (YÖK), niet meer in de tv-waakhond (RTÜK) en ze hebben een flinke stap terug moeten doen in de Nationale Veiligheidsraad. Maar hun net zo ondemocratische economische macht groeit alleen maar. En wordt niet besproken, laat staan aan de kaak gesteld. Verontrustend.
Alle macht aan het leger! Niks verontrustends aan! Geen TR leger = geen TR!
Ik zie steeds meer overeenkomsten met Indonesië.
En nu kan je jezlef afvragen waarom opeens ING de OYAK bank heb opgekocht en Rabobank het niet lukte om het veel kleinere Sekerbank te kopen.
De eerste keer dat ik met Turkse zakenmensen/generals in contact kwam was tijdens een Nieuwjaarsfeest eind 2004 in Ankara waar allerlei Turkse generals en hun vr..mistresses zich te goed deden aan de raki..))