Kurdish MattersNieuwe site! Volg me tijdens mijn werk aan mijn boek over de Koerdische kwestie: www.KurdishMatters.com

Goed nieuws dit weekend uit het zuidoostelijke Diyarbakir. De gemeente en een organisatie van Alevieten openden met een ceremonie een cemevi, een gebedshuis voor Alevieten (een liberale stroming binnen de islam). Een spiksplinternieuw gebouw met vele functies, waar de (kleine) Alevitische gemeenschap van Diyarbakir samen kan komen om hun geloof te beleven. Toch, ik heb ook wel wat bedenkingen. Want in Turkije zijn andere religieuze stromingen dan de soennitische islam afhankelijk van de goodwill van lokale autoriteiten om hun geloof ik vrijheid te beleven.

Turkije wordt seculier genoemd, maar het is niet seculier in de zin dat staat en religie strikt gescheiden zijn. Integendeel: religie en de staat zijn nauw met elkaar verbonden. Het religieuze leven wordt gecontroleerd door Diyanet, het staatsdirectoraat voor religieuze zaken. De staatsversie van de islam wordt (verplicht) onderwezen in scholen, alle imams zijn ambtenaren die in staatsscholen en –universiteiten worden opgeleid, en de hoogste religieuze autoriteit is ook in staatsdienst. Diyanet werd vlak na de stichting van de republiek opgericht, om de ‘seculiere’ staat te beschermen tegen de kracht van religie.

Verdrag van Lausanna

Diyanet heeft op die manier altijd bijgedragen aan het beschermen van de eenheid van de Turkse natiestaat. Iedereen werd tot Turk gebombardeerd (ook al was je Arabier, Koerd, Griek, Armeniër, Laz of welke etniciteit dan ook), and iedereen volgde als moslim de staats-islam. De enige uitzondering werd gemaakt voor ‘non-moslim minderheden’, zoals het omschreven staat in het Verdrag van Lausanne in 1923, waarmee de stichting van Turkije een feit werd: Grieken, Armeniërs en joden mochten hun eigen religie praktizeren, zij mochten hun gebedshuizen hebben en hun eigen scholen, en andere faciliteiten. Moslim-minderheden die geen Turk en/of soennitisch waren, kregen geen erkenning als minderheid. In de praktijk betekende dat dat ze ook geen enkel recht kregen te leven naar hun religieuze of etnische identiteit.

Wat overigens niet betekent dat er geen cemevi’s zijn in Turkije, en dat die in Diyarbakir de eerste is. Er zijn er zelfs veel, maar dat zijn allemaal culturele centra, géén officieel erkende gebedshuizen, en dat is die in Diyarbakir ook niet. Je kunt het vergelijken met de derwish lodges, waar derwishes samenkomen, leden van een religieuze secte die ook werd gereduceerd tot een cultureel fenomeen. Daarover kun je in deze eerdere blog meer lezen.

Multi-religieus

Het is niet erg verrassen dat deze cemevi nou juist in Diyarbakir werd geopend. De gemeente, bestuurd door de pro-Koerdische partij BDP, weet natuurlijk precies wat het is als je identiteit wordt ontkend. Osman Baydemir, de burgemeester van Diyarbakir, is behoorlijk vastbesloten van zijn stad een plek te maken waar iedereen zichzelf kan zijn – hij sprak daar ook al over in zijn openingstoespraak bij een conferentie over de gescheidenis van de regio Diyarbakir waar ik onlangs was. Hij noemde de aanstaande opening van de cemevi daar al, en hij uitte zijn wens om de stad multi-religieuzer te maken, zoals in de tijd voor de republiek, toen er nog grote groepen christelijke Armeniërs woonden.

In veel regio’s in Turkije krijgen Alevieten niet het recht een cemevi te openen. Integendeel: de AKP heeft er zelfs een handje van moskeeën neer te zetten in voornamelijk door Alevieten bewoonde steden en dorpen, zoals in de provincie Dersim/Tunceli. En dat is niet het enige probleem dat de Alevieten in Turkije hebben: hun kinderen moeten de verplichte religieuze lessen op school volgen, ook al leren die hen helemaal neits over hun eigen religie, en ondanks een uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Grieken

Ik bewonder de pogingen van Baydemir wel. Hij laat zien dat een onderdrukt volk zoals de Koerden dat op een gegeven moment (enige) macht krijgt, in staat is voorbij de belangen van de eigen groep te kijken en ook anderen rechten te geven die hen toekomen. Maar hij moet ook handelen binnen de grenzen die de staat biedt, zoals met de cemevi: het is officieel een cultureel centrum, geen erkend gebedshuis. Stel – en het is niet erg waarschijnlijk op het moment, maar dat doet er nu even niet toe – dat Armeniërs besluiten zich weer in de regio te vestigen, zou het dan mogelijk zijn één van hun kerken te heropenen en in gebruik te nemen voor religieuze diensten? In theorie moet het kunnen, maar lukt het ook in de praktijk? In Diyarbakir zouden ze de steun van de gemeente krijgen, maar hoe zit het in andere delen van het land? Stel je even Grieken voor, die zich opnieuw in noord-Turkije zouden willen vestigen, een regio die bekend staat om haar nationalisme. Zouden nationalistische burgemeesters daar ze een helpende hand reiken, en ze helpen hun oude kerken in volle glorie heropend te krijgen?

De opening van de cemevi in Diyarbakir legt het diepgewortelde probleem bloot dat Turkije heeft met godsdienstvrijheid. Er zou geen aardige burgemeester of goedwillende gemeente nodig moeten zijn om als religieuze gemeenschap te kunnen bestaan. Wat Turkije nodig heeft, is een solide wetgeving die de vrijheid van religie ganandeert. Zodat alle groepen, of ze nu Alevitisch, Grieks, Armeens (of Nederlands christelijk) of van welke religieuze identiteit dan ook zijn, gewoon een gebedshuis kunnen openen als ze daar behoefte aan hebben.

5 Comments »

5 Responses to “Cemevi, en de vrijheid van religie”

Comments

  1. Ihsan dec 27 2011 / 12pm

    Om even in te haken op je laatste alinea. Als Turkije lid word van de EU heeft het geen andere keus dan de remigratie van Pontische Grieken te faciliteren. Het is echter de vraag of zij ook direct het recht krijgen om hun oude kerkgebouwen terug te vormen tot kerken gezien de Turken in Griekenland dit recht ook pas onlangs hebben verkregen en nog altijd geen mogelijkheid hebben om nieuwe moskeen te bouwen. Ook hebben de Grieken sowieso geen recht op hun voormalig eigendom gezien het om een bevolkingsuitruil ging en niet een genocide zoals met de Armeniers. In steden langs de Zwarte Zee zijn trouwens nog altijd kerken actief, zoals Russisch en Georgisch Orthodoxe, Katholieke en enkele nieuwe stromingen. Er zijn in deze steden tegenwoordig duizenden Russische, Oekraiense en Georgische Christenen komen te wonen. Er zijn ook juist veel mensen in dit gebied die voor de terugkeer van de Grieken zijn. Ze zijn in ieder geval welkom en elk jaar komen er ook een paar duizend Pontische toeristen naar de bergen ten zuiden van Trabzon waar nog altijd Grieks word gesproken zoals door oa mijn grootouders.

  2. Ihsan dec 27 2011 / 12pm

    Om nog even te illustreren dat Pontische Grieken ook gewoon welkom zijn in het uiterst nationalistische noord-oosten van Turkije hier een klein optreden van Matthaios Tsahouridis op de Kadirga van 2010:

    http://www.youtube.com/watch?v=utMa0Ozaxqo

    Als de Pontische Christenen uit Griekenland de eenheid van Turkije erkennen zijn ze harstikke welkom om in Turkije te komen wonen en hun kerken te heropenen, maar ik kan niet voor alle Trabzonlu spreken.

  3. Herman dec 31 2011 / 9am

    Merhaba,
    Het oude jaar uitgaan met orgelmuziek (geen kerkmuziek) samen met een dansende derwisj, dat fantaseer je niet. Google: canto + ostinato + orgel + derwisj. Er zijn meer uitvoeringen van. De lengte van iets meer dan acht minuten is de beste uitvoering. Maak kennis met het fenomeen ‘minimal music’ en droom acht minuten weg.

    Mutlu Yillar

    Herman, Cikcilli

  4. MaTkap jan 30 2012 / 5pm

    het soennisme is een speeltje van de Kapitalistische wereld geworden. nu is het de beurt aan de aanhangers van Imam Ali respectievelijk Iran, Hezbollah en Alevieten in Turkije… Het is niet toevallig dat zowat alle aanhangers op de wereld worden onderdrukt door soennitische heersers die hun macht ontlenen aan Amerika!

    -In Libanon wordt Hariri en de soennieten gesteund tegen de sijitische hezbollah. libanon heeft een sijitische meerderheid, maar wordt geregeerd door christenen en soennieten.

    -Saddam werd jaren gesteund door Amerika en onderdrukte Sijieten. Irak heeft een Sijitische meerderheid

    -in Turkije worden Alevieten al eeuwen onderdrukt en vervolgd (alevieten maken 30% vd Turkse bevolking uit, maar tellen politiek niet mee. enkele eeuwen geleden bestond Turkije bijna volledig uit Alevieten)

    -Bahrein (heeft een sijitische meerderheid, maar wordt geregeerd door pro-Amerikaanse Soennieten)

    -Saudie Arabie is zogenaamd de enigste soennitische land waar de sharia geldt, is een bondgenoot van Amerika en is doodstil tegen de zionistische agressie, alhoewel ze er zogenaamd op tegen zijn!!

    -Pakistan, is een vd radicaal soennitische landen ter wereld met de meeste fundamentalisten vd Taliban, en ze hebben kernwapens.!! maar omdat de Pakistaanse regering pro-zionisten zijn, is het geen probleem dat zij kernwapens hebben!

    -maarrree Iran is wel een probleem omdat het geen soennitische, maar sijitische land is. en dus niet makkelijk gemanipuleerd kan worden om de zionistische zaak te dienen (in naam vd islam)

  5. MaTkap jan 30 2012 / 5pm

    de Meeste Soennieten spelen dubbelspel door positieve kenmerken te claimen die eigenlijk niet tot soennisme behoren, en bij negatieve kenmerken de feiten verkrachten door te zeggen ”dit is niet de ware islam” dit is vooral bij Turkse Soennieten goed zichtbaar;

    zij zijn schijnheilig in het kwadraat door persé van 2 walletjes te willen eten. want juist alleen meetbare, zichtbare acties en gedachten worden er van je verwacht binnen dit ”geloof” Juist zodat iedereen kan zien en meten dat je ‘moslim’ bent en ‘gelooft binnen de AhlusSunnah. en dus nee het geloof is zodoende niet alleen tussen jou en God alhoewel dat zo is volgens de islam. je kan niet van 2 walletjes eten. en mens zijn, en sunna praktiseren.

    Omdat Turkse Soennieten vooral van Armeniers, Grieken en/of Alevieten afstammen hebben jullie een zeer light, menswaardige variant van de AhlusSunnah uitgevonden. en mede door deze gevoelige feiten haten hanefieten(turkse soennieten) Armeniers, Grieken en Alevieten.

Leave a Reply

 tekens beschikbaar

Snel