ISTANBUL – Honderdduizenden Turken hebben dinsdagmiddag afscheid genomen van de zondag op 85-jarige leeftijd overleden politicus en ex-premier Erbakan. De straten rond de Fatih Moskee, waar de afscheidsplechtigheid werd gehouden, stonden stampvol, net als de begraafplaats en de route er naartoe. Hier en daar werd de drukte te veel en vielen mensen flauw.
Necmettin Erbakan is de nestor van de Turkse islamitische politiek. Hij wist conservatieve moslims bij politiek te betrekken, maar moest daar uiteindelijk voor boeten met een coup: in 1997, na een premierschap van een jaar, dwong het leger hem af te treden omdat zijn beleid te islamitisch was.
Jonge mannen in knalrode hesjes van de Saadet Partisi, Erbakans kleine religieuze ’Gelukspartij’, staan met de armen in elkaar gehaakt langs de route die de kist straks zal gaan. Ze houden de mensenmassa in toom. Maar als de auto met de kist eraan komt, wordt het toch even grimmig. Iedereen wil de kist aanraken, niemand laat zich terug in het gareel duwen.
Jihadist Erbakan
Straathandelaren doen goeie zaken: de sjaals met Erbakans naam en portret erop gaan grif van de hand. Winkels langs de route zijn gesloten, met op de gesloten deuren een portret van een vriendelijk lachende Erbakan met de tekst ‘Mücahit Erbakan’, ‘Jihadist Erbakan’. Dat is ook de leus die wordt gescandeerd nadat het gezamenlijke gebed op straat is afgelopen. De sfeer is over het algemeen rustig en vriendelijk, al wordt het nu en dan te druk in de smalle straten rondom de moskee en komen er berichten dat er langs de route en op de begraafplaats mensen flauwvallen.
Er zijn vooral veel mannen. De vrouwen staan, zonder uitzondering gehoofddoekt, in groepen bij elkaar. Een jonge vrouw in de massa wil eerst niet zeggen of ze voor Saadet stemt, maar knikt dan: ‘Ik blijf voor Saadet stemmen, ook nu Erbakan er niet meer is. Erbakan wilde grote veranderingen doorvoeren ten gunste van de islam, daarom was hij een groot man.’
Eerlijk
Maar de begrafenis trekt niet alleen vrome moslims die op Erbakans partij stemmen. Er zijn ook veel aanhangers van regeringspartij AKP, die uit Erbakans beweging is voortgekomen. En zelfs aanhangers van oppositiepartij CHP, die normaal gesproken een afkeer hebben van islamitische politiek. Nahide Özcan, actief voor de vrouwenorganisatie van de CHP: ‘Erbakan was eerlijk, in tegenstelling to AKP-leider Erdoğan. Hij stond ergens voor en dat waardeer ik, daarom kom ik mijn respect betuigen.’
Ze prijst ook de economische politiek van de religieus-politiek leider: Erbakan keerde zich af van banden met Europa en de VS en richtte zich op samenwerking met de islamitische landen in de regio, en dat spreekt ook linkse, anti-imperialistische Turken aan.
In de massa rondom de Fatih Moskee in de grote conservatieve wijk Fatih loopt ook Mustafa Kamalak, vice-voorzitter van de Saadet Partij. Hoe moet het nu verder nu de nestor, de vader van de islamitische Turkse politiek er niet meer is? ‘Onze partij is diep geworteld in Turkije, we zijn sterk en gaan door, geen twijfel mogelijk.’
[...] meetelt, waarbij het leger via een ‘militair momorandum’ een einde maakte aan de regering van premier Erbakan. Er was ook een coup in 1971, en in 1960. Maar het tijdperk van coups is voorbij. Maar er is nog [...]