Dikke kans dat er een referendum gehouden wordt in Turkije, eind juni of begin juli. Dat zal draaien om een pakket constitutionele veranderingen dat de AKP volgende week naar het parlement stuurt. Er is waarschijnlijk geen tweederde meerderheid voor de veranderingen in het parlement, en dat betekent automatisch dat er een referendum komt. Opiniepeilingen laten zien dat de meerderheid van de Turken de veranderingen in de grondwet steunt.
Oppositiepartij CHP zwengelde de discussie aan over de vraag waar het referendum dan precies over zal moeten gaan. Over het hele pakket veranderingen, of alleen over die aanpassingen die geen tweederde meerderheid kregen. Interessante kwestie, want niet het hele voorstel van de AKP is omstreden.
De meest controversiële grondwetswijziging gaat over het juridisch systeem, meer precies over de Hoge Raad van Aanklagers en Rechters (de Turkse afkorting daarvoor is HSYK). De AKP wil de raad uitbreiden en een deel van de leden laten aanwijzen door de president en het parlement – wat in veel Europese landen overigens al jaren de gewoonte is. De oppositie zegt dat de AKP zo definitief greep wil krijgen op de rechterlijke macht, terwijl de AKP natuurlijk zegt dat alle veranderingen aan de werkwijze van de HSYK de Raad juist onafhankelijker maken van de politiek. (En ik denk: de AKP is nu aan de macht, maar echt niet voor altijd, dus als de oppositie ook invloed wil op wie er zitting hebben in de HSYK, dan moeten ze zorgen dat ze het electoraat weer achter zich krijgen en de AKP bij de volgende verkiezingen verslaan.) Ook controversieel in het pakketje grondwetswijzigingen: regels die het moeilijker maken politieke partijen te verbieden.
Maar er is een ook een handvol veranderingen die nauwelijks debat oproepen en misschien zelfs unaniem door het parlement worden gesteund. Het schrappen van het artikel dat het onmogelijk maakt de coupplegers van 1980 te vervolgen, is er daar één van. En amendementen die voor meer gelijkheid zorgen tussen mannen en vrouwen, en die de positie van gehandicapten verbeteren. De oppositie noemt dit het ‘laagje suiker’ van het pakket constitutionele hervormingen: vrijwel iedereen staat achter dergelijke veranderingen, en ze leiden de aandacht af van de meer controversiële voorstellen over de HSYK.
En dus, zeggen velen, moeten alléén de constitutionele veranderingen die geen tweederde meerderheid haalden in het parlement, in een referendum aan het volk worden voorgelegd. Dat zou ook meer in lijn zijn met Europese regels, waar de AKP zo van zegt te houden. Als het de AKP met haar grondwettelijke veranderingen werkelijk te doen is om verdere aansluiting bij Europa, dan zouden ze ook bij het referendum Europese regels moeten volgen, ook al werkt dat misschien niet in hun voordeel.
Vooralsnog lijkt het erop dat de AKP het héle pakket aan het volk wil voorleggen. Blijkt dat straks inderdaad het geval, dan wordt het nóg interessanter, want uiteindelijk is het president Gül die officieel het referendum moet uitschrijven. Hij staat boven de partijen, maar komt natuurlijk uit AKP-gelederen. De oppositie betrekt de stellingen alvast: nu zal Gül kleur moeten bekennen: als hij echt onpartijdig is, kan hij zijn zegen niet geven aan een referendum over het héle pakket grondwetswijzigingen. In een recente ontmoeting met de buitenlandse pers leek Minister van Justitie Ergin vol vertrouwen over de uitkomst van het referendum. Zou hij er ook zoveel vertrouwen hebben dat de president de AKP steunt bij haar referendumplannen?
Recente reacties