Verontwaardiging alom: (vermeende) militaire coup-plegers wilden journalisten inzetten bij hun poging de macht in het land over te nemen. Dagblad Taraf heeft onlangs weer een coupplan onthuld, en in de plannen twee lijsten gevonden: eentje met 137 namen van journalisten die zouden moeten helpen een chaotische sfeer in het land te creëren die een coup zou ‘rechtvaardigen’, en eentje met 36 namen van journalisten die na de coup gearresteerd zouden worden.
Een aantal van de journalisten op de tweede lijst heeft gisteren een officiële aanklacht tegen de coup-planners gedeponeerd bij de rechtbank. Van de heren en dames op de andere lijst is nog geen reactie vernomen. En ik kan het niet helpen, maar ik moet maar steeds denken aan het verband tussen de plannen van de vermeende coupplegers en de staat van de journalistiek in dit land.
Want de journalistiek in Turkije heeft niet zoveel te maken met het zo objectief mogelijk proberen te informeren van het publiek. Praktisch elke kop is eigenlijk een mening, die klip en klaar laat zien aan welke kant van het politieke spectrum de krant zich bevindt. Heel wat journalisten zijn al aardig op dreef het land verder te polariseren door bijvoorbeeld uitgesproken pro-leger te zijn, of juist anti-leger, of pro-regering of anti-regering. Die kritiek geldt natuurlijk niet de columnisten, wiens taak het is hun meningen te ventileren, maar wel de verslaggevers die het dagelijkse nieuws brengen. Hun koppen geven zelden tot nooit feitelijk het nieuws weer, maar vrijwel altijd hun interpretatie van het nieuws. De gouden journalistieke regel van hoor en wederhoor wordt zelden toegepast en mensen worden aan allerlei misdaden schuldig bevonden voor een rechter zich over een zaak heeft uitgesproken. En aardig wat kranten hebben er een handje van mee te waaien met de politieke wind die hun bedrijf op dat moment de meeste centen oplevert. Dus ik durf wel te stellen dat de situatie die de coup-planners met journalisten voor ogen stond, eigenlijk al lang bestaat. (Ook dat deel ‘journalisten arresteren’ trouwens: tientallen journalisten worden vervolgd of zitten al vast omdat ze artikelen schreven over onderwerpen of met meningen die de gevestigde macht niet aanstond).
Dus je kunt nu wel bittere journalistieke tranen huilen over vermeende aanstaande coup-plegers die je voor hun viezige karretje wilden spannen, maar is het ook niet eens tijd om de journalistiek naar een hoger plan te tillen en aan te passen aan de moderne tijd? Het zou Turkije weer wat democratischer maken. En zo automatisch minder plaats bieden aan coupplegers.
Hoe zit het met het dagblad Radikal? Ik begreep van een weldenkende, gematigde Turk dat dat wel een tamelijk objectieve krant is die de journalistieke mores eerbiedigt. Klopt dat, voor zover jij weet?
Radikal is niet de slechtste krant, klopt, maar toch ook onderdeel van Dogan Media Groep en die zijn als collectief behoorlijk anti-AKP. Het zit ‘m ook niet altijd in losse artikelen, maar ook in hoe en hoeveel aandacht er wordt gegeven aan wat voor kwesties, en in het grote algemene beleid van de mediagroep waar de krant onderdeel van uitmaakt. Er zijn nauwelijks kranten die géén onderdeel zijn van een groep met grotere belangen. Je zou Cumhuriyet en Taraf als ‘onafhankelijk’ kunnen zien in de zin dat ze geen onderdeel zijn van een grote media-groep met banden met de overheid of juist grote antipathie tegen de regering, maar inhoudelijk weet je juist bij die twee kranten weer heel goed waar ze staan: Cumhuriyet nationalistisch, Kemalistisch en pro-leger, Taraf juist zagend aan de poten van de stoelen van de generaals.