Weekblad The Economist adviseert Turken op de grootste oppositiepartij de CHP te stemmen bij de verkiezingen van volgend weekend. Want hoe groter de CHP, hoe kleiner de meerderheid van de AKP. En de AKP moet, volgens The Economist, worden afgehouden van een tweederde meerderheid, want daarmee zouden ze de grondwet op eigen houtje kunnen veranderen. Verkeerd advies, volgens mij. Niet de CHP gaat het verschil maken, maar de kleinere MHP.
Waarom? Simpel: zij staan nu net boven de 10% in de peilingen. Als ze ónder de 10% komen en dus de kiesdrempel niet halen, worden hun stemmen verdeeld over de AKP en de CHP. Slecht nieuws, want dat zou leiden tot de situatie waar The Economist voor waarschuwt: de AKP zou groot genoeg worden om de grondwet in haar eentje te veranderen. Daar zie ik het probleem natuurlijk van in, maar een grote CHP gaat daar niet tegen helpen. Want de winst van de CHP is deels het verlies van de MHP.
Anderen waarschuwen weer voor de situatie waarin de AKP géén meerderheid krijgt. Dat kan gebeuren als de CHP meer groeit dan verwacht (sommigen zeggen dat ze de 30% zouden kunnen halen!) en de MHP ook meer dan 10% krijgt. De pro-Koerdische BDP legt ook nog een beetje gewicht in de schaal – zij krijgen maar pakweg 6% maar omzeilen de kiesdrempel door mee te doen met onafhankelijke kandidaten.*) Turkije heeft slechte ervaringen met krachteloze coalitieregeringen, en het gevaar zou zijn dat het onmogelijk wordt de grondwet te veranderen omdat de coalitie het er niet over eens wordt. Slechte zaak inderdaad. Want dat de grondwet, een erfenis van de militaire coup van 1980, ernstig aan herziening toe is, daar zijn veel Turken het wel over eens.
Speculatie
Principiële vraag is natuurlijk hoe je eigenlijk kunt waarschuwen tegen een verkiezingsuitslag. Als de uitslag van de verkiezingen laat zien dat Turkije verdeeld is en politici blijken daarna geen politieke wil te hebben samen een nieuwe grondwet te schrijven, dan is dat blijkbaar de staat van het land. Niet leuk, maar wat doe je eraan? Zou ik dat ook zeggen als de AKP een tweederde meerderheid krijgt omdat de MHP de kiesdrempel niet haalt? Nee, want dat is een meer principiële kwestie; een flink deel van de Turken zou niet vertegenwoordigd zijn in het parlement, en dat is tegen democratische principes. Dus ja, ik hoop dat de MHP de zetels kan innemen waar ze recht op hebben, ook al zie ik hun nationalisme totaal niet zitten.
Allemaal speculatie, en het zou er allemaal anders uitzien zonder die anti-democratische kiesdrempel. Of de AKP nu weer alleen gaat regeren of de mini-kans op een coalitieregering bewaarheid wordt, de kiesdrempel afschaffen moet hoog op de prioriteitenlijst. Dus nee, geen stemadvies van mij. Kiezers moeten maar gewoon stemmen op die partij waar hun verstand of hart ze naartoe leidt, en met die keus moeten we het doen, klaar. Ik geef echter graag een adviesje aan politici: gebruik het mandaat dat je van de kiezer krijgt, alstublieft wijs, of je nu alleen regeert of samen met anderen. Ga aan de slag voor Turkije, en hervorm de grondwet zodat zo veel mogelijk Turken zich erdoor gebonden voelen.
Helaas, The Economist wordt wel gelezen in Ankara (de AKP heeft natuurlijk al woest gereageerd op het stemadvies), maar niemand daar leest mij ;-)
*) Bekijk hier de huidige samenstelling van het parlement
Recente reacties